Ból – jedno z podstawowych i jednocześnie najbardziej skomplikowanych ludzkich doświadczeń. Jego zrozumienie oraz sposoby leczenia od wieków stanowią wyzwanie dla medycyny. Pomimo wielu stuleci badań i eksperymentów, dopiero w latach 60. XX wieku nastąpił w tym obszarze przełom – odkrycie tzw. bramkowej teorii bólu.
Czym jest ból?
Zgodnie z definicją podaną przez Międzynarodowe Towarzystwo Badania Bólu (IASP), ból jest „indywidualnie nieprzyjemnym i negatywnym doznaniem sensorycznym oraz emocjonalnym, które wynika z działania bodźców uszkadzających tkanki lub mogących to uszkodzenie spowodować”. Funkcją bólu jest przede wszystkim sygnalizowanie o nieprawidłowościach w organizmie oraz stymulowanie ciała do adaptacyjnych reakcji behawioralnych.
Jednakże warto podkreślić, że ból jest doświadczeniem indywidualnym, trudnym do klasyfikacji i porównania z doznaniami innych osób. W związku z tym wszystko, co dany pacjent określa jako ból, jest tak też traktowane, niezależnie od obserwowanych objawów zewnętrznych.
Bramkowa teoria bólu
Bramkowa teoria bólu, wprowadzona w 1965 roku przez Ronalda Melzacka i Patricka Walla, zrewolucjonizowała sposób, w jaki dziś postrzegamy i rozumiemy mechanizmy odczuwania bólu przez ludzi. Zgodnie z tą koncepcją, każdy impuls nerwowy musi najpierw przejść przez tzw. “bramkę”, która znajduje się w tylnym rogu rdzenia kręgowego, nim da o sobie znać w organizmie człowieka. Co ciekawe, według Melzacka oraz Walla, wspomnianą bramkę można zamknąć bodźcami czuciowymi (np. dotyk, wibracje, pocieranie), tym samym uniemożliwiając impulsom bólowym dotarcie do mózgu.
Rola włókien nerwowych
Rola różnych włókien nerwowych w tym procesie jest niezwykle istotna. Włókna Aβ, posiadające dużą średnicę i będące dobrze zmielinizowane, odpowiadają za przewodzenie bodźców dotykowych, takich jak wspomniane wcześniej wibracje czy ucisk. To właśnie ich aktywacja ma zdolność „zamykania” bramki, blokując jednocześnie przepływ impulsów bólowych przewodzonych przez inne włókna, takie jak Aδ i C. Mówiąc wprost, pod wpływem pewnych bodźców czuciowych możliwe jest zahamowanie lub znaczne złagodzenie odczuwania bólu.
Rozumienie tej teorii ma kluczowe znaczenie dla praktyki medycznej. Wiedza na temat mechanizmu „bramki” w rdzeniu kręgowym doprowadziła do opracowania nowych metod leczenia bólu. Na przykład, stosowanie bodźców takich jak ciepło, zimno czy wibracje, które aktywują włókna Aβ, obecnie uchodzi za skuteczną metodę łagodzenia nieprzyjemnych dolegliwości. Ponadto, dzięki tej wysnutej przez Melzacka i Walla koncepcji, opracowano nowe formy terapii, zarówno farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne, które swoje działanie opierają właśnie na modulacji “bramki” w rdzeniu kręgowym.
Czy wibroterapia redukuje ból?
Jak zostało wspomniane wcześniej, w 1965 roku wprowadzono koncepcję znaną jako bramkowa teoria bólu. Sugeruje ona, że jeżeli na drodze impulsu bólowego pojawi się inny, intensywniejszy sygnał, może to zablokować możliwość dotarcia pierwszego z nich do mózgu. Założenie to tłumaczy dlaczego intuicyjne reakcje, takie jak pocieranie czy masowanie miejsca urazu, mogą przynosić nam ulgę. Jak jednak ta teoria ma się do wibroterapii?
Wibroterapia, będąca jednym z nowoczesnych podejść do leczenia bólu, opiera się właśnie na omawianej koncepcji. Stosowanie wibracji w terapii bólu polega na dostarczeniu silnego bodźca czuciowego, który działa na te same mechanizmy, co wcześniej wspomniane masowanie. Wibracje, generowane w ściśle określonych parametrach, aktywują włókna czuciowe, które następnie konkurują z sygnałami bólowymi o dostęp do „bramki”. Jeśli sygnał wibracyjny jest wystarczająco silny, może zablokować przepływ impulsów bólowych, co prowadzi do złagodzenia odczuwanego dyskomfortu.
Warto dodać, że wibroterapia nie tylko działa na poziomie blokady sygnałów bólowych, ale także stymuluje przepływ krwi, poprawia elastyczność tkanek i wspomaga procesy regeneracyjne w organizmie. Takie wielokierunkowe działanie czyni ją skutecznym narzędziem w walce z wieloma różnymi dolegliwościami.
